ششم از موارد تيمم

٦٧٧ اگر غير از آب يا ظرفى که استعمال آن حرام است آب يا ظرف ديگرى ندارد مثلا آب يا ظرفش غصبى است و غير از آن آب و ظرف ديگرى ندارد، بايد به جاى وضو و غسل، تيمم کند.

هفتم از موارد تيمم

٦٧٨ هرگاه وقت به قدرى تنگ باشد که اگر وضو بگيرد يا غسل کند، تمام نماز يا مقدارى از آن بعد از وقت‏خوانده مى‏شود، بايد تيمم کند.

٦٧٩ اگر عمدا نماز را به قدرى تاخير بيندازد که وقت وضو يا غسل نداشته باشد معصيت کرده، ولى نماز او با تيمم صحيح است. اگر چه احتياط مستحب آن است‏که قضاى آن نماز را بخواند.

٦٨٠ کسى که شک دارد که اگر وضو بگيرد يا غسل کند وقت براى نماز او مى‏ماند يا نه، بايد تيمم کند.

٦٨١ کسى که به واسطه تنگى وقت تيمم کرده، چنانچه بعد از نماز آبى که داشته از دستش برود، اگر چه تيمم خود را نشکسته باشد، در صورتى که وظيفه‏اش تيمم باشد، بايد دوباره تيمم نمايد.

٦٨٢ کسى که آب دارد اگر به واسطه تنگى وقت با تيمم مشغول نماز شود و در بين نماز آبى که داشته از دستش برود، براى نمازهاى بعد مى‏تواند با همان تيمم نماز بخواند.

٦٨٣ اگر انسانى به قدرى وقت دارد که مى‏تواند وضو بگيرد يا غسل کند و نماز را بدون کارهاى مستحبى آن مثل اقامه و قنوت بخواند، بايد غسل کند يا وضو بگيرد و نماز را بدون کارهاى مستحبى آن به جا آورد. بلکه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد، بايد غسل کند يا وضو بگيرد و نماز را بدون سوره بخواند.

چيزهايى که تيمم به آنها صحيح است

٦٨٤ تيمم به خاک و ريگ و کلوخ و سنگ اگر پاک باشند، صحيح است. وبه گل پخته مثل آجر و کوزه نيز صحيح است.

٦٨٥ تيمم بر سنگ گچ و سنگ آهک و سنگ مرمر سياه و ساير اقسام سنگها صحيح است. ولى تيمم به جواهر مثل سنگ عقيق و فيروزه باطل مى‏باشد. و احتياط واجب آن است که با بودن خاک يا چيز ديگرى که تيمم به آن صحيح است، به گچ و آهک پخته هم تيمم نکند. و اگر دسترسى به خاک و مانند آن ندارد و امر داير است بين گچ يا آهک پخته، و بين غبار يا گل، بايد به احتياط واجب جمع کند بين تيمم به هر دو.

٦٨٦ اگر خاک و ريگ و کلوخ و سنگ پيدا نشود، بايد به گرد و غبارى که روى فرش و لباس و مانند اينهاست، تيمم نمايد. و اگر غبار در لاى لباس و فرش باشد، تيمم به آن صحيح نيست، مگر آن که اول دست بزند تا روى آن، غبار آلوده شود، بعد تيمم کند. و چنانچه گرد پيدا نشود، بايد به گل تيمم کند.و اگر گل هم پيدا نشود، احتياط مستحب آن است که نماز را بدون تيمم بخواند،و بنابر احتياط بعدا قضاى آن را بجا آورد.

٦٨٧ اگر بتواند با تکاندن فرش و مانند آن خاک تهيه کند، تيمم به گرد باطل است. و اگر بتواند گل را خشک کند و از آن خاک تهيه نمايد، تيمم به گل باطل مى‏باشد.

٦٨٨ کسى که آب ندارد، اگر برف يا يخ داشته باشد، چنانچه ممکن است بايد آن را آب کند و با آن وضو بگيرد يا غسل نمايد. و اگر ممکن نيست و چيزى هم که تيمم به آن صحيح است ندارد، احتياط مستحب آن است که نماز را بدون وضو و تيمم بخواند، و بنابر احتياط واجب بعدا قضا کند.

٦٨٩ اگر با خاک و ريگ، چيزى مانند کاه که تيمم به آن باطل است مخلوط شود،نمى‏تواند به آن تيمم کند. ولى اگر آن چيز به قدرى کم باشد که در خاک يا ريگ از بين رفته حساب شود، تيمم به آن خاک و ريگ صحيح است.

٦٩٠ اگر چيزى ندارد که بر آن تيمم کند، چنانچه ممکن است بايد به خريدن و مانند آن تهيه نمايد.

٦٩١ تيمم به ديوار گلى صحيح است. و احتياط مستحب آن است که با بودن زمين يا خاک خشک، به زمين يا خاک نمناک تيمم نکند.

٥ احوط اين است که تيمم کند و نمازش را در وقت بخواند و بعد قضاى آن

٦٩٣ اگر يقين داشته باشد که تيمم به چيزى صحيح است و به آن تيمم نمايد، بعد بفهمد تيمم به آن باطل بوده، نمازهايى را که با آن تيمم خوانده، بايد دوباره بخواند.

٦٩٤ چيزى که بر آن تيمم مى‏کند، بايد غصبى نباشد.

٦٩٥ تيمم در فضاى غصبى باطل نيست. پس اگر در ملک خود دستها را به زمين بزند و بى‏اجازه داخل ملک ديگرى شود و دستها را به پيشانى بکشد، تيمم او باطل نمى‏شود.

٦٩٦ اگر نداند محل تيمم غصبى است و يا فراموش کرده باشد، تيمم او صحيح است، اگر چه فراموش کننده، خود غاصب باشد.

٦٩٧ کسى که در جاى غصبى حبس است، اگر آب و خاک او غصبى است، بايد با تيمم نماز بخواند.

٦٩٨ مستحب است چيزى که بر آن تيمم مى‏کند، گردى داشته باشد که به دست بماند. و بعد از زدن دست بر آن، مستحب است دست را بتکاند که گرد آن بريزد.

٦٩٩ تيمم به زمين گود و خاک جاده و زمين شوره زار که نمک روى آن را نگرفته، مکروه است. واگر نمک روى آن را گرفته باشد، باطل است.

دستور تيمم

٧٠٠ در تيمم چهار چيز واجب است: اول: نيت. دوم: زدن کف دو دست با هم بر چيزى که تيمم به آن صحيح است. سوم: کشيدن کف هر دو دست به تمام پيشانى و دو طرف آن از جايى که موى سر مى‏رويد تا ابروها و بالاى بينى، و بنابر احتياط واجب بايد دستها روى ابروها هم کشيده شود. چهارم: کشيدن کف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن کشيدن کف دست راست به تمام پشت دست چپ.

٧٠١ تيمم بدل از غسل و بدل از وضو با هم فرقى ندارند.

احکام تيمم

٧٠٢ اگر مختصرى از پيشانى و پشت دستها را هم مسح نکند، تيمم باطل است، چه عمدا مسح نکند يا مساله را نداند يا فراموش کرده باشد. ولى دقت زياد هم لازم نيست و همين قدر که بگويند تمام

٧٠٣ براى آنکه يقين کند تمام پشت دست را مسح کرده، بايد مقدارى بالاتراز مچ را هم مسح نمايد. ولى مسح بين انگشتان لازم نيست.

٧٠٤ پيشانى و پشت دستها را بايد از بالا به پايين مسح نمايد و کارهاى آن را بايد پشت‏سر هم بجا آورد و اگر بين آنها به قدرى فاصله دهد که نگويند تيمم مى‏کند، باطل است.

٧٠٥ در موقع نيت بايد معين کند که تيمم او بدل از غسل است‏يا بدل از وضو. و اگر بدل از غسل باشد، بايد آن غسل را معين نمايد. و چنانچه اشتباها به‏جاى بدل از وضو، بدل از غسل، يا به جاى بدل از غسل، بدل از وضو، نيت کند يا مثلا در تيمم بدل از غسل جنابت، نيت تيمم بدل از غسل مس ميت نمايد، تيمم او باطل است.

٧٠٦ در تيمم بايد پيشانى و کف دستها و پشت دستها پاک باشد، و اگر کف دست نجس باشد و نتواند آن را آب بکشد، بايد به همان کف دست نجس تيمم کند.

٧٠٧ انسان بايد براى تيمم انگشتر را از دست بيرون آورد. و اگر در پيشانى يا پشت دستها يا در کف دستها مانعى باشد، مثلا چيزى به آنها چسبيده باشد، بايدبرطرف نمايد.

٧٠٨ اگر پيشانى يا پشت دستها زخم است و پارچه يا چيز ديگرى را که بر آن بسته، نمى‏تواند باز کند، بايد دست را روى آن بکشد. و نيز اگر کف دست زخم باشدو پارچه يا چيز ديگرى را که بر آن بسته نتواند باز کند، بايد دست را با همان پارچه به چيزى که تيمم به آن صحيح است بزند و به پيشانى و پشت دستها بکشد.

٧٠٩ اگر پيشانى و پشت دستها مو داشته باشد، اشکال ندارد. ولى اگر موى سر روى پيشانى آمده باشد، بايد آن را عقب بزند.

٧١٠ اگر احتمال دهد که در پيشانى و کف دستها يا پشت دستها مانعى هست، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد، بايد جستجو نمايد تا يقين يا اطمينان پيدا کند که مانعى نيست.

٧١١ اگر وظيفه او تيمم است و نمى‏تواند تيمم کند، بايد نايب بگيرد. و کسى که نايب مى‏شود، بايد او را با دست‏خود او تيمم دهد. و اگر ممکن نباشد،بايد نايب دست‏خود را به چيزى که تيمم به آن صحيح است بزند و به پيشانى و پشت دستهاى او بکشد.

٧١٢ اگر بعد از آنکه وارد تيمم شد شک کند که قسمت پيش از آن را فراموش کرده يا نه، اعتنا نکند و تيمم او صحيح است. و نيز اگر بعد از به جا آوردن هر جزء شک کند که درست به جا آورده يا نه، اعتنا نکند و تيمم او صحيح است.

٧١٣ اگر بعد از مسح دست چپ شک کند که درست تيمم کرده يا نه، تيمم او صحيح است.

٧١٤ کسى که وظيفه‏اش تيمم است، بنابر احتياط واجب نبايد پيش از وقت نماز براى نماز تيمم کند. ولى اگر براى کار واجب ديگر يا مستحبى تيمم کند و تا وقت نماز عذر او باقى باشد، مى‏تواند با همان تيمم نماز بخواند.

٧١٥ کسى که وظيفه‏اش تيمم است، اگر بداند تا آخر وقت عذر او باقى مى‏ماند، در وسعت وقت مى‏تواند با تيمم نماز بخواند. ولى اگر بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف مى‏شود، بايد صبر کند و با وضو يا غسل نماز بخواند يا در تنگى وقت با تيمم نماز را بجا آورد.

٧١٦ کسى که نمى‏تواند وضو بگيرد يا غسل کند، مى‏تواند نمازهاى قضاى خود را با تيمم بخواند، هر چند احتمال بدهد که به زودى عذر او برطرف مى‏شود. ولى در صورت علم به زوال عذر تا پيش از ضيق شدن وقت بايد منتظر بماند.

٧١٧ کسى که نمى‏تواند وضو بگيرد يا غسل کند، جايز است نمازهاى مستحبى را که مثل نافله‏هاى شبانه روز وقت معين دارد با تيمم بخواند، حتى در اول وقت. به شرط آنکه علم به زوال عذر تا آخر وقت نداشته باشد.

٧١٨ کسى که احتياطا بايد غسل جبيره‏اى و تيمم نمايد، مثلا جراحتى در پشت او است، اگر بعد از غسل و تيمم نماز بخواند و بعداز نماز حدث اصغرى از او سر زند، مثلا بول کند براى نمازهاى بعد بايد وضو بگيرد.

٧١٩ اگر به واسطه نداشتن آب يا عذر ديگرى تيمم کند، بعد از برطرف شدن عذر،تيمم او باطل مى‏شود.

٧٢٠ چيزهايى که وضو را باطل مى‏کند، تيمم بدل از وضو را هم باطل مى‏کند. و چيزهايى که غسل را باطل مى‏نمايد، تيمم بدل از غسل را هم باطل مى‏نمايد.

٧٢١ کسى که نمى‏تواند غسل کند، اگر چند غسل بر او واجب باشد، احتياط واجب آن است که بدل هر يک از آنها يک تيمم نمايد.

٧٢٢ کسى که نمى‏تواند غسل کند، اگر بخواهد عملى را که براى آن غسل واجب است انجام دهد، بايد بدل از غسل تيمم نمايد. و اگر نتواند وضو بگيرد و بخواهد عملى را که براى آن وضو واجب است انجام دهد، بايد بدل از وضو تيمم نمايد.

٧٢٣ اگر بدل از غسل جنابت تيمم کند، لازم نيست براى نماز وضو بگيرد. ولى اگر بدل از غسلهاى ديگر تيمم کند، بايد وضو بگيرد. و اگر نتواند وضو بگيرد،بايد تيمم ديگرى هم بدل از وضو بنمايد.

٧٢٤ اگر بدل از غسل تيمم کند و بعد کارى که وضو را باطل مى‏کند براى او پيش آيد، چنانچه براى نمازهاى بعد نتواند غسل کند، بايد وضو بگيرد. واگر نمى‏تواند وضو بگيرد، بايد بدل از وضو تيمم نمايد.

٧٢٥ کسى که وظيفه‏اش آن است که بدل از وضو و بدل از غسل تيمم کند، همين دو تيمم کفايت مى‏کند و تيمم ديگرى لازم نيست.

٧٢٦ کسى که وظيفه‏اش تيمم است، اگر براى کارى تيمم کند، تا تيمم و عذر او باقى است، کارهايى را که بايد با وضو يا غسل انجام داد، مى‏تواند به جا آورد. ولى اگر با داشتن آب براى نماز ميت‏يا خوابيدن تيمم کرده، فقط کارى را که براى آن تيمم نموده مى‏تواند انجام دهد. و در مورد تيمم به خاطر تنگى وقت، به احتياط واجب ساير غايات را انجام ندهد.

٧٢٧ در چند مورد مستحب است نمازهايى را که انسان با تيمم خوانده، دوباره بخواند: اول: آنکه از استعمال آب ترس داشته و عمدا خود را جنب کرده و با تيمم نماز خوانده است. دوم: آنکه مى‏دانسته يا گمان داشته که آب پيدا نمى‏کند و عمدا خود را جنب کرده و با تيمم نماز خوانده است. سوم: آنکه تا آخر وقت عمدا در جستجوى آب نرود و با تيمم نماز بخواند و بعد بفهمد که اگر جستجو مى‏کرد، آب پيدا مى‏شد. چهارم: آنکه عمدا نماز را تاخير انداخته و در آخر وقت با تيمم نماز خوانده است. پنجم: آنکه مى‏دانسته يا گمان داشته که آب پيدا نمى‏شود و آبى را که داشته ريخته است.